مجله ام او سی
لبه زنی یا فینیشینگ عدسی چیست؟
در کنار مراحل تراش سطح عدسی (Surfacing) و پوشش دهی (Coating)، فرایند لبه زنی یا فینیشینگ یکی از بخش های اصلی در تولید عینک محسوب می شود که معمولاً در آزمایشگاه های اپتیک عمده فروشی انجام می گیرد.
در این مرحله — که با نام Glazing نیز شناخته می شود — عدسی های عینک به صورت دقیق برش داده و شکل دهی می شوند تا به طور کامل در فریم های مشخص جای بگیرند. این فریم ها ممکن است کامل (Full-Rim)، بدون فریم (Rimless) یا سه تکه (Three-Piece Mounts) باشند.
در ابتدا، عدسی ها معمولاً به صورت دایره ای و با قطر حدود ۷۰ میلی متر هستند. در مرحله ی فینیشینگ، عدسی با استفاده از دستگاه های لبه زن دقیق به شکلی تراش داده می شود که کاملاً با منحنی ها و ابعاد فریم مطابقت داشته باشد.
نقش دستگاه های لبه زنی در فرآیند فینیشینگ عدسی
لبه زنی یکی از مراحل حیاتی در فرآیند فینیشینگ عدسی است و با استفاده از تجهیزات تخصصی انجام می شود تا عدسی ها مطابق با نیازهای دقیق هر فریم تراش داده شوند. به طور کلی دو نوع اصلی از دستگاه های لبه زن (Edgers) وجود دارد:
۱. دستگاه های لبه زن مرطوب (Wet Edgers):
این ابزارهای سنتی با استفاده از چرخ های پوشیده از ذرات الماس عدسی را می تراشند. برای جلوگیری از گرما و آسیب به عدسی، از آب جهت خنک سازی و حذف ضایعات استفاده می شود. بسیاری از این دستگاه ها دارای قابلیت سوراخ کاری دقیق (Drilling Function) نیز هستند که برای فریم های بدون حاشیه یا طراحی های خاص کاربرد دارد.
۲. دستگاه های لبه زن خشک یا رباتیک (Dry / Robotic Edgers):
این دستگاه های مدرن از فناوری CNC بهره می برند و کنترل کامل تری بر روی طراحی و موقعیت شیار (Bevel) فراهم می کنند. حرکت چندمحوره و دقیق آن ها باعث می شود بتوانند عدسی را از تمام جهات تراش دهند و نتیجه ای با دقت بالا و انعطاف پذیری بیشتر ارائه دهند.
در مجموع، انتخاب نوع دستگاه لبه زن بستگی به نوع فریم، سطح تولید، و دقت مورد نیاز دارد — اما دستگاه های رباتیک امروزی به دلیل سرعت، تمیزی و کنترل بیشتر، در حال تبدیل شدن به استاندارد جدید صنعت اپتیک هستند.
مدت زمان فرآیند فینیشینگ عدسی
مدت انجام فرآیند فینیشینگ به جنس عدسی و نوع فریم بستگی دارد. مراحل آماده سازی، مانند اندازه گیری با لنز متر (Lensmeter Work) و محافظت از پوشش های ضدبازتاب (AR Coating Protection) تنها چند دقیقه زمان می برد.
اما مرحله اصلی لبه زنی معمولاً بین ۳ دقیقه برای عدسی های ساده تا حدود ۷ دقیقه برای عدسی های پیچیده تر (مانند عدسی های با ضریب شکست بالا یا فریم های سوراخ دار) طول می کشد.
مراحل فرآیند فینیشینگ عدسی
هدف از فینیشینگ، اطمینان از آن است که عدسی به صورت دقیق در مقابل مردمک چشم کاربر قرار گیرد. این فرآیند شامل چند مرحله ی کلیدی است:
- نشان گذاری (Marking):
در این مرحله، مرکز اپتیکی عدسی یا سایر نقاط مرجع با دقت تنظیم می شود تا دقیقاً مقابل مردمک قرار گیرد. - بلوک گذاری (Blocking):
عدسی با استفاده از یک پَد چسب دار به قطعه ای به نام بلوک (Block) متصل می شود تا در حین لبه زنی در موقعیت ثابت بماند. - لبه زنی (Edging):
عدسی بلوک شده داخل دستگاه لبه زن قرار می گیرد، پارامترهای مورد نیاز تنظیم می شود و دستگاه عدسی را مطابق شکل فریم برش می دهد. - مونتاژ (Assembly):
در پایان، عدسی های آماده به صورت دقیق درون فریم نصب می شوند.
ویژگی های پیشرفته:
دستگاه های مدرن لبه زنی می توانند جزئیات هنری و تزئینی نیز به عدسی اضافه کنند — مانند پولیش براق (High-Luster Polish) یا طرح های حکاکی شده (Etching) برای ظاهری خاص و حرفه ای.
اهمیت مهارت اپراتور در فرآیند لبه زنی
اگرچه بیشتر دستگاه های لبه زنی مدرن به صورت خودکار عمل می کنند، اما تجربه و مهارت اپراتور هنوز نقش تعیین کننده ای در کیفیت نهایی دارد. اپراتور ماهر می تواند در مواجهه با نسخه های پیچیده یا فریم های خاص تنظیمات لازم را انجام دهد تا عدسی در بهترین موقعیت ممکن قرار گیرد.
تجربه اپراتور کمک می کند انحراف های احتمالی اصلاح شوند، خطاهای گران قیمت به حداقل برسند و نتیجه ی نهایی از نظر دید و تناسب، دقیق و حرفه ای باشد.
مونتاژ نهایی: فراتر از لبه زنی
پس از اتمام مرحله ی لبه زنی، عدسی ها وارد فریم می شوند — اما این مرحله تنها قرار دادن عدسی در فریم نیست. مونتاژ نیازمند دقت و مهارت دستی بالا است، به ویژه در مورد فریم های قدیمی، خاص یا سفارشی.
در این مرحله معمولاً تنظیمات نهایی و تعمیرات جزئی انجام می شود تا از تطابق کامل عدسی با فریم، تراز دقیق و راحتی کاربر اطمینان حاصل گردد.
اهمیت توانایی های دستگاه لبه زن (Edger Capabilities)
توانایی ها و دقت عملکرد دستگاه لبه زن در کیفیت نهایی عدسی ها نقش حیاتی دارد. یک دستگاه حرفه ای باید بتواند قدرت های نوری مختلف عدسی ها و طرح های متنوع فریم ها را پشتیبانی کند.
دقت در اسکن و ردیابی شکل فریم (Tracing) و تعیین محل دقیق شیار یا برش عدسی (Bevel Placement) دو عامل کلیدی در نصب صحیح عدسی هستند، به ویژه در نسخه های پیچیده یا فریم های خاص.
جمع بندی
فرآیند فینیشینگ عدسی (Lens Finishing) مرحله ای دقیق و تخصصی است که طی آن عدسی خام به عدسی ای تبدیل می شود که دقیقاً با ابعاد و منحنی های فریم هماهنگ است.
این فرآیند ترکیبی از فناوری پیشرفته و مهارت انسانی است — به گونه ای که نتیجه ی نهایی، عینکی باشد که هم از نظر کیفیت دید و هم راحتی استفاده در بالاترین سطح استاندارد قرار گیرد.