اهمیت انتخاب متریال مناسب برای عدسی
وقتی صحبت از یک عینک می شود، یکی از عوامل مهم انتخاب متریال مناسب عدسی است. این انتخاب فقط درباره ی زیبایی نیست؛ بلکه می تواند روی راحتی، دوام، کیفیت دید، و حتی سبک کلی تأثیر بگذارد. طیف گسترده ای از مواد عدسی در دسترس است که هرکدام مزایا و ویژگی های خاص خود را ارائه می دهند. با این حال، این تنوع همچنین به این معناست که گرفتن یک تصمیم آگاهانه حتی برای اپتیک دان ها هم می تواند دشوار باشد. مرکز پخش طرف حساب شما باید منبع خوبی برای کمک به تعیین متریال مناسب عدسی باشد.
متریالی که برای عدسی انتخاب می کنید روی همه چیز از ضخامت و وزن تا محافظت در برابر اشعه ی UV اثر می گذارد. انتخاب متریال بر مقاومت در برابر خراش و ضربه تأثیر می گذارد، که این موضوع به ویژه برای کسانی که سبک زندگی فعالی دارند یا نیازهای بینایی خاصی دارند مهم است. در نهایت، هزینه به طور قابل توجهی بر اساس متریال انتخاب شده متفاوت است.
ویژگی های مواد عدسی
ضریب شکست (Refractive Index)
ضریب شکست یک متریال عدسی نشان می دهد که آن متریال تا چه اندازه نور را هنگام ورود از هوا به داخل خود می شکند، با مقایسه ی سرعت نور در آن متریال با سرعت نور در هوا. هرچه عدد ضریب شکست یک متریال بالاتر باشد، نور هنگام ورود به آن متریال بیشتر می شکند. اگر متریال توانایی بیشتری برای شکست نور داشته باشد، به انحنای کمتری نیاز است تا توان مشخصی به دست آید و نتیجه یک عدسی نازک تر خواهد بود.
پلاستیک (CR-39) و شیشه ی کرون به عنوان مواد با ضریب پایه در نظر گرفته می شوند، با ضرایب به ترتیب 1.498 و 1.52. مواد با ضریب بین 1.53 و 1.57 گاهی به عنوان ضریب متوسط در نظر گرفته می شوند، در حالی که 1.58 و بالاتر به عنوان ضریب بالا شناخته می شود. با این حال، اغلب هر چیزی بالاتر از 1.53 را ضریب بالا می نامند.
وزن مخصوص (Specific Gravity)
وزن مخصوص، چگالی یک متریال عدسی را با مقایسه ی چگالی آن با چگالی آب توصیف می کند. هرچه وزن مخصوص یک متریال عدسی بیشتر باشد، چگالی آن بیشتر است و در نتیجه عدسی ساخته شده از آن متریال برای یک توان و اندازه ی مشخص، سنگین تر خواهد بود.
مقدار آبه (Abbe Value)
نور سفید از طیف مرئی طول موج ها تشکیل شده است که هرکدام با یک رنگ متفاوت متناظر هستند. هنگامی که نور وارد یک منشور می شود، به سمت پایه ی منشور خم می شود. طول موج های کوتاه تر (مثل بنفش) در زاویه ی بزرگ تری نسبت به طول موج های بلندتر (مثل قرمز) خم می شوند. از آنجا که می توان یک عدسی را به دو منشور تشبیه کرد (راس به راس برای عدسی منفی و بیس به بیس برای عدسی مثبت)، نوری که از یک عدسی عبور می کند تمایل دارد به رنگ های مربوط به خود تجزیه شود، زیرا طول موج های متفاوت در نقاط متفاوتی متمرکز می شوند.
تمایل یک متریال به جدا کردن نور به این روش، خطای رنگی (Chromatic Aberration) نامیده می شود و با مقدار آبه اندازه گیری می شود. مقدار آبه ی یک متریال به طور معکوس متناسب با خطای رنگی ایجادشده هنگام عبور نور از آن متریال است. به عبارت دیگر، هرچه مقدار آبه بالاتر باشد، میزان خطای رنگی کمتر است. به طور کلی، هرچه ضریب شکست یک متریال عدسی بالاتر باشد، خطای رنگی بیشتر و مقدار آبه پایین تر است.
بازتابش (Reflectance)
بازتابش یک متریال درصد نوری را توصیف می کند که از سطح صیقلی آن متریال بازتابیده می شود و این مقدار از ضریب شکست متریال محاسبه می شود. هنگامی که نور به صورت عمود به سطح یک عدسی در هوا برخورد می کند، درصد نور بازتاب شده از هر سطح به وسیله ی رابطه ی زیر داده می شود:
R = (n – 1)² / (n + 1)² × 100٪
بنابراین متریالی با ضریب شکست 1.5، بازتابشی برابر با:
(0.5 ÷ 2.5)² × 100 = 4٪ برای هر سطح دارد.
مواد با ضریب شکست بالاتر بازتابش بیشتری دارند که باعث می شود درخشش سطحی (Glare) بیشتر شود و استفاده از پوشش ضدبازتاب (AR) حتی مفیدتر گردد.
عبوردهی (Transmittance)
عبوردهی یک متریال عدسی مقدار نوری را توصیف می کند (معمولاً برای یک باند طول موج مشخص) که از آن متریال عبور خواهد کرد.
مزایا و معایب مواد عدسی
شیشه (Glass)
شیشه در طول تاریخ، متریال انتخابی برای عدسی های عینک بوده است. شیشه پایدارترین، مقاوم ترین در برابر خراش، و دارای بهترین کیفیت نوری در میان مواد عدسی است. با این حال، از آنجا که شیشه از بیشتر مواد شکننده تر است، عدسی های شیشه ای باید تمپر یا حرارت دهی شوند تا استحکام بیشتری پیدا کنند و استفاده از آن ها ایمن تر شود.
شیشه در تعدادی از ضرایب شکست در دسترس است. همان طور که در بالا اشاره شد، هرچه ضریب شکست بالاتر باشد، عدسی برای توان مشخص نازک تر خواهد بود. با این حال، وزن مخصوص نیز با افزایش ضریب به شدت افزایش می یابد و عدسی های شیشه ای با ضریب بالا بسیار سنگین تر می شوند. خطای رنگی نیز در شیشه ی با ضریب بالا محسوس تر است.
ضریب ها: کرون 1.52؛ ضریب بالا 1.60، 1.70، 1.80
مزایا
- کیفیت نوری عالی
- متریال پایدار
- مقاوم در برابر خراش
معایب
- رنگ پذیری ندارد
- مقاوم در برابر ضربه نیست
- سنگین
CR-39
این متریال توسط شرکت PPG در طول جنگ جهانی دوم توسعه داده شد. CR-39 که به عنوان پلاستیک یا رزین سخت نیز شناخته می شود، به عنوان یک متریال عدسی بسیار سبک تر (تقریباً ۵۰٪ سبک تر) از شیشه عمل می کند. با این حال، CR-39 بسیار کمتر در برابر خراش مقاوم است و اغلب باید پوشش داده شود تا ویژگی های مقاومت در برابر خراش آن بهبود یابد.
ضریب: 1.498
مزایا
- سبک تر از شیشه
- به راحتی قابل رنگ پذیری
- کمتر مستعد بخارگرفتگی
معایب
- مستعد خراش (قابل اصلاح با پوشش)
- ضریب شکست پایین تر باعث می شود برای نسخه های با نمره ی بالا مناسب نباشد
پلی کربنات (Polycarbonate)
در حالی که ویژگی های نوری آن ایده آل نیستند، پلی کربنات که همان متریالی است که در شیشه های ضدگلوله استفاده می شود، مقاوم ترین متریال عدسی در برابر ضربه است. در نتیجه، پلی کربنات متریال انتخابی برای عینک های ایمنی و عینک کودکان است. با ضریب شکست 1.59، پلی کربنات عدسی هایی نازک تر و سبک تر از شیشه یا پلاستیک تولید می کند. این عوامل همراه با حفاظت ذاتی پلی کربنات در برابر اشعه ی UV و قیمت آن باعث می شود این متریال بسیار محبوب باشد.
ضریب: 1.59
مزایا
- نازک تر و سبک تر از شیشه و پلاستیک
- مقاومت بسیار بالا در برابر ضربه (استفاده شده در عینک های ایمنی)
- حفاظت ذاتی در برابر UV
معایب
- کیفیت نوری ضعیف
- مستعد خراش (قابل اصلاح با پوشش)
- مستعد ترک خوردگی تنشی در فریم های دریل شده
- به راحتی رنگ پذیر نیست
های-ایندکس (Hi-Index)
پلیمرهای عدسی با ضریب بالا معمولاً به محصولاتی اشاره دارند که ضریب شکست آن ها بالاتر از 1.58 است. عدسی های های-ایندکس به انحنای کمتری نسبت به همتایان با ضریب پایین تر نیاز دارند، که نتیجه ی آن عدسی های نازک تر و سبک تر است. علاوه بر این، انحناهای آسفریک (Aspheric Curves) به طور استاندارد در بسیاری از محصولات های-ایندکس، به ویژه محصولات با ضریب 1.66 و 1.70 وجود دارند و برای ضریب 1.60 نیز در دسترس هستند.
آسفریک بودن، اعوجاج فضایی را کاهش می دهد، بزرگ نمایی یا کوچک نمایی را کاهش می دهد و به حفظ پروفایل نازک و تخت عدسی کمک می کند. با این حال، متریال های-ایندکس تمایل دارد مقدار آبه ی پایین تری داشته باشد که می تواند روی بیمارانی که به خطای رنگی حساس هستند تأثیر بگذارد. همچنین ضریب بالاتر و انحنای تخت تر باعث بازتاب بیشتر از سطح پشتی و سطح داخلی عدسی می شود. پوشش های ضدبازتاب (AR) معمولاً برای عدسی های های-ایندکس توصیه می شوند تا این بازتاب ها را حذف کنند.
ضریب ها: 1.60، 1.66، 1.70
مزایا
- نازک تر و سبک تر از شیشه و پلاستیک
- کیفیت نوری بهتر از پلی کربنات
معایب
- مستعد خراش (قابل اصلاح با پوشش)
- مستعد بازتاب های سطح پشتی و داخلی (قابل اصلاح با پوشش AR)
تریوکس (Trivex)
در سال 2001 توسط شرکت PPG توسعه یافت. تریوکس ترکیبی از مقاومت در برابر ضربه ی پلی کربنات، شفافیت نوری فوق العاده، و وزن مخصوص 1.11 (سبک ترین موجود) را ارائه می دهد. استحکام کششی تریوکس آن را برای فریم های دریل شده ایده آل می سازد. تریوکس توسط شرکت Younger با نام Trilogy و توسط شرکت Hoya (در ایران شرکت ام او سی نیز دارای این متریال می‌باشد) با نام Phoenix عرضه می شود. تمام محصولات Trilogy آسفریک هستند و در برابر ترک های تنشی و ترک خوردگی فریم های دریل شده به صورت مادام العمر ضمانت دارند. برخی محصولات Phoenix اکنون با انحناهای آسفریک نیز در دسترس هستند.
ضریب: 1.53
مزایا
- مقاومت در برابر ضربه ی پلی کربنات
- کیفیت نوری بهتر از پلی کربنات
- قابل رنگ پذیری
- سبک ترین متریال در بازار
- حفاظت ذاتی در برابر UV
- استحکام کششی بالا (ایده آل برای فریم های دریل شده)
معایب
- مستعد خراش (قابل اصلاح با پوشش)
جدول مقایسه خواص مواد عدسی
| متریال | ضریب | وزن مخصوص (g/cm³) | مقدار آبه | بازتابش (%) | عبوردهی UVA (286–320 nm) | عبوردهی UVB (320–380 nm) |
| CR-39 | 1.50 | 1.32 | 58 | 4.0 | 10.3 | 0.0 |
| Trivex | 1.53 | 1.11 | 46 | 4.4 | 0.0 | 0.0 |
| Poly | 1.58 | 1.21 | 29 | 5.2 | 0.0 | 0.0 |
| 1.60 (MR6) | 1.60 | 1.22 | 42 | 5.3 | 0.0 | 0.0 |
| 1.66 (MR7) | 1.66 | 1.35 | 32 | 6.2 | 0.0 | 0.0 |
| 1.74 (MR174) | 1.75 | 1.47 | 32 | 7.3 | 0.0 | 0.0 |
| Crown Glass | 1.52 | 2.54 | 59 | 4.3 | 84.3 | 30.5 |
| 1.60 Glass | 1.60 | 2.60 | 42 | 5.3 | 39.1 | 0.1 |
| 1.70 Glass | 1.71 | 3.20 | 35 | 6.7 | 24.6 | 0.0 |
| 1.80 Glass | 1.81 | 3.66 | 25 | 8.2 | 19.5 | 0.0 |
متریال عدسی و مقاومت در برابر ضربه
این باور رایج وجود دارد که پلی کربنات در صدر مواد از نظر مقاومت در برابر ضربه قرار دارد و تریوکس بلافاصله پس از آن است. این فرض ممکن است زمانی درست باشد که مواد خام عدسی ها در نظر گرفته شوند. با این حال، یک واقعیت کمتر شناخته شده این است که اعمال هر نوع پوشش روی عدسی، چه پوشش مقاوم در برابر خراش، چه پوشش ضدبازتاب (AR)، و چه پوشش های دیگر، به طور قابل توجهی خواص متریال عدسی را تغییر می دهد و در نتیجه توانایی مقاومت در برابر ضربه ی آن را نیز تغییر می دهد.
نکته مهم: ضخامت عدسی مهم ترین عامل در تعیین مقاومت آن در برابر ضربه است. وقتی مقاومت در برابر ضربه اولویت اصلی است، استفاده از عینک ایمنی همیشه توصیه می شود. جالب اینجاست که با ضخامت مناسب، هر متریالی می تواند برای عینک ایمنی مناسب باشد. از آنجا که عدسی های استفاده شده در عینک های معمولی تقریباً همیشه دارای نوعی پوشش هستند و همچنین فریم های عینک معمولی برای ایمنی طراحی نشده اند، اپتیک دان ها باید در ادعای مقاومت در برابر ضربه ی مواد عدسی احتیاط کنند. این بحث ها باید مخصوصاً برای عینک های ایمنی مطرح شود، جایی که متریال و طراحی برای حداکثر حفاظت انتخاب می شوند.
متریال عدسی و در دسترس بودن
نسخه های رایج (Prescription) در هر متریالی موجود هستند. با این حال، با روندهای اخیر ادغام صنعت، برخی طراحی های عدسی که نیاز به قالب های خاص دارند متوقف شده یا محدود شده اند، به ویژه در نسخه هایی که به عدسی های بزرگ یا ضخیم نیاز دارند. یکی از مزایای طراحی عدسی های فری فورم (Freeform) این است که تمام انحناهای پیچیده می توانند روی پشت عدسی تراشیده شوند، بنابراین می توان از قالب های استاندارد استفاده کرد. به همین دلیل، طراحی های فری فورم در تقریباً هر متریال یا پوششی در دسترس هستند.
اگر سؤال یا ابهامی درباره ی در دسترس بودن متریال دارید، با مرکز پخش موردعلاقه تان تماس بگیرید. شرکت ام او سی مشهد سیاست تلفن باز برای همه ی متخصصان مراقبت از چشم دارد. حتی اگر حساب کاربری ندارید، خوشحال می شویم به هر پرسشی که دارید پاسخ دهیم.
انتخاب متریال مناسب عدسی – انتخاب متریال مناسب عدسی – انتخاب متریال مناسب عدسی – انتخاب متریال مناسب عدسی – انتخاب متریال مناسب عدسی – انتخاب متریال مناسب عدسی – انتخاب متریال مناسب عدسی – انتخاب متریال مناسب عدسی – انتخاب متریال مناسب عدسی – انتخاب متریال مناسب عدسی – انتخاب متریال مناسب عدسی – انتخاب متریال مناسب عدسی – انتخاب متریال مناسب عدسی – انتخاب متریال مناسب عدسی – انتخاب متریال مناسب عدسی – انتخاب متریال مناسب عدسی – انتخاب متریال مناسب عدسی – انتخاب متریال مناسب عدسی – انتخاب متریال مناسب عدسی – انتخاب متریال مناسب عدسی